Transport intermodalny
Transport intermodalny polega na przewozie towarów przy wykorzystaniu przynajmniej jednego środka transportu. Podstawową zasadą tego typu translokacji jest użycie tylko jednej formy załadunku, przykładowo kontenera lub wymiennego nadwozia, przez cały czas trwania przewozu. Obliguje to do konieczności sporządzenia tylko jednej umowy o przewóz, tylko z jednym przewoźnikiem odpowiedzialnym za przewóz towaru. W transport intermodalny nie występuje proces przeładunku w momencie zmiany typu przewozu. Transport intermodalny możemy podzielić wedle kilku klasyfikacji takich jak zasięg, wariant użytej jednostki do transportu, charakter przewoźnika, czy specyfikację zastosowanych rozwiązań transportowych. W odniesieniu do zasięgu, możemy rozróżnić kilka typów transportu – krajowy, międzynarodowy, kontynentalny oraz międzykontynentalny. Towary mogą być przewożone za pomocą naczep, kontenerów, wymiennych nadwozi, pojazdów ciężarowych i wyspecjalizowanych zbiorników. Przewóz towarów może mieć charakter bezpośredni, w tym przypadku operatorem jest sam przewoźnik. W transporcie pośrednim głównym operatorem jest transportowiec pomocniczy. Transport może odbywać się wieloma płaszczyznami komunikacyjnymi, przykładowo szynowo-drogowym, drogowo-morskie, a także przewozy drogowo-lotnicze. Transport intermodalny budzi coraz większe zainteresowanie. Najlepiej wzrastające zainteresowanie obrazuje fakt, że w Polsce, w 2010 roku przewieziona 583 tysiące TEU ( jednostka miary odpowiadająca pojemności), w 2020 roku 2,6 mln TEU.
Korzyści płynące z zastosowania transportu intermodalnego
Główną zaletą posługiwania się transportem intermodalnym jest ograniczenia w zanieczyszczaniu środowiska, ponieważ ograniczona jest emisja CO2. Osiągane to jest dzięki zaplanowaniu możliwie jak najkrótszej trasy. Zastosowanie różnych modeli transportowania towarów w łańcuchu dostaw, przeistaczają się w pożytek, a to powoduje, że przesył towarów realizowany jest w zbalansowany sposób. Redukcja wytwarzania zanieczyszczeń może przerodzić się obniżenie kosztów całego procesu transportowego, a to w konsekwencji pozwolić może na podniesienie jakości świadczonych usług. Użycie różnych środków transportu, nie tylko pozwala wykorzystać pełen wachlarz wariantów przewozowych, ale powoduje, że transport przebiega szybko i terminowo. Bardzo ważną kwestią jest występowanie dość gęstej siatki połączeń kolejowych. Zwielokrotniona częstotliwość załadunku w gęstej siatce transportowej pozwala perfekcyjnie wykorzystać zasobność gałęzi transportowej. Odpowiednie rozplanowanie transportu przyczynia się również do zmniejszenia ryzyka uszkodzenia towaru w spedycji.
Transport intermodalny w Europie
W Europie najpopularniejszym rodzajem transportu jest ten samochodowy. Przewóz drogowy w Unii Europejskiej stanowi 76%, przy czym w dużej mierze przeprowadzany jest w odległości krótszej niż 300 km. Współczynnik ten wynosi aż 48,15%. Partycypacja transportu kolejowego w całym wolumenie wynosi 18%. Eurostat podje, że wkład intermodalnego transportu kolejowego w różnych krajach Europy jest urozmaicony. Co ciekawe w Grecji tego typu transport jest najbardziej popularny – wskaźnik wynosi 73%. Pozostałem miejsca w tym zestawieniu zajmują Hiszpania, Irlandia i Portugalia. W Polsce transport intermodalny koleją nie jest tak popularny, gdyż wynosi 10% wartości całego wolumenu. Realia transportu intermodalnego zmieniała się na przestrzeni ostatnich lat. W 2021 roku operatorzy działający w sferze transportu intermodalnego, a którzy należą do Międzynarodowej Unii Kombinowanych Przewozów Drogowo — Kolejowych przeprowadzili pracę określoną na 100,23 mld tonokilometrów. Jest to nadzwyczajny wynik. Ci sami operatorzy w 2021 roku przetransportowali 5,08 mln jednostek. W przeliczeniu na TEU to wartość 10,16 mln, a to również najlepszy światowy wynik. Wolumen transportu intermodalnego w Europie w ubiegłym roku wzrósł o 10,94% (przeliczając w tonokilometrach). W odniesieniu do TEU wzrósł nastąpił o 8,15%. Sytuacja na rynku przewozów intermodalnych związana jest ściśle z pandemią. Zwiększyły się wówczas wydatki, które ponosili konsumenci, a to przełożyło się na powiększony popyt na przesyłanie produktów metodą intermodalną. Duży popyt jednocześnie musiał konkurować z zaburzoną płynnością dostaw, większym natężeniem ruchu w terminalach i portach, a nawet zastojami w pracy fabryk.
Transport intermodalny w Polsce
W Polsce w 2021 roku aktywnych było 39 terminali do obsługi transportu intermodalnego. Cztery z nich obsługiwały przesył morsko – kolejowy i morsko – drogowy. Reszta przeznaczona była to transportu drogą kolejowo – drogową. W porównaniu do 2020 roku liczba ta wzrosła o 5 sztuk. Co ciekawe, tylko w trzech województwach nie ma ani jednego terminalu. Są nimi województwo kujawsko – pomorskie, opolskie i świętokrzyskie. W odniesieniu do infrastruktury terminali morskich można stwierdzić, że w 2021 roku całkowita długość nabrzeża przeładunkowa wynosiła 5,5 km. Ponad 85% z nich działały w systemie lo-lo. Łączna powierzchnia magazynowa w morskim transporcie intermodalnym wynosiła 183 ha. Nieco ponad 80% z tej powierzchni wyznaczona była dla skonteneryzowanych jednostek. Przestrzeń parkingowa i manewrowa wynosiła 6,1 ha. Pojemność obszarów do składowania w terminalach morskich oscylowała na poziomie 100,7 tys. TEU. Omawiane terminale miały w dyspozycji sumarycznie 17 km torów kolei normalnotorowej. Prawie 71% służyła do bezpośredniego załadunku i wyładunku. Uśredniona liczba wagonów, które wchodziły w wielkość składu, a które były obsługiwane w tym samym momencie w terminalu, wynosiła 71 sztuk. W infrastrukturze terminali lądowych sytuacja w 2021 roku prezentowała się następująco. Powierzchni przeznaczonej do manewrów i parkowania było 24,9 ha, a całkowity obszar składowania wyniósł 96,5 ha. Jeżeli chodzi o pojemność miejsc magazynowaych to w 2021 roku wyniosła 133,4 tys. TEU. Lądowe terminale w transporcie intermodalnym posiadały 83,2 km torów w kolei normalnotorowej, a średnia długość składu wynosiła 31 sztuk wagonów. W 2021 roku ogółem możliwość przeładunkowa w terminalach intermodalnych morskich i lądowych oscylowała na poziomie 8,1 mln TEU. W odniesieniu do terminali morskich współczynnik TEU wynosił 4,9 mln, a w lądowych 3,2 mln. W 2021 roku, łącznie w terminalach transportu intermodalnego, dokonano przeładunku 82,1 ton towarów. To zrost o 5,3% w ujęciu rocznym. W przytaczanym roku, 55% w transporcie intermodalnym, stanowiły ładunki określane mianem nieznanych. Obszerny procent miały towary mieszane, czyli konglomerat wszelakich rodzajów towarów, które relokowane są wspólnie. Pustych opakowań było raptem 8,5% w ujęciu całościowym. Chemikaliów, tworzysz sztucznych czy paliw jądrowych było 5,1%. Produkty spożywcze, napoje i tytoń zaliczały aż o 6,7% do poziomu 4,8%. Intermodalnym transportem samochodowym w 2021 roku przetransportowano 26 mln ton ładunków. Największą liczbę ładunków w Polsce, w 2021 roku, przewieziono z województwa łódzkiego, pomorskiego i śląskiego. Spadek stwierdzono w województwach: podkarpackim, podlaskim i zachodniopomorskim. We wszystkich pozostałych województwach zanotowano wzrost w odniesieniu do liczby przetransportowanych ładunków w porównaniu z okresem sprzed roku.
Podsumowanie
Transport intermodalny budzi coraz większe zainteresowanie oraz przyciąga rosnącą liczbę uczestników, którzy zawarci są w łańcuchu dostaw. Firmy logistyczne dostrzegły w zastosowaniu tego typu transportu korzyści polegające na potencjalnym rozwoju, a także uzyskaniu przewagi na rynku. Pandemia niewątpliwie przełożyła się na dynamizm powiększania się rynku transportu intermodalnego. Zmniejszone ruchy odnotowano początkiem 2020 roku, aczkolwiek sytuacja pandemiczna uwydatniła mocne strony transportu intermodalnego. Istotną kwestią już również proces automatyzacji, przy czym uzależniona jest ona od oceny potencjalności współczynnika TEU w ujęciu rocznym. Tu nasuwa się potrzeba zatrudnienia kadry posiadającej odpowiednie kwalifikacje w sferze systemów informatycznych.